Tục tắm tiên của đồng bào dân tộc Tây Bắc Việt Nam

Tục Tắm Tiên hay tục tắm suối là một phong tục, một nền văn hóa – nghệ thuật đã có từ rất lâu đời.

Cho đến ngày nay, một dân tộc Thái nói riêng và đại bộ phân dân tộc sinh sống tại khu vực vùng cao vẫn còn lưu giữ được phong tục độc đáo này.

Hãy cùng tìm hiểu tục tắm tiên Tây Bắc của con gái Thái như thế nào nhé ?

Đã từ rất lâu rồi, người ta vẫn hay truyền tai nhau rằng “ lên vùng cao mà xem tắm tiên Tây Bắc sẽ được ngắm con gái Thái đẹp như tiên giáng trần; con gái Thái có nước da trắng như hoa ban, bước đi thì uyển chuyển như những điệu mùa xòe, những đường con tuyệt mỹ đến hoàn hảo; Con gái Thái dịu dàng, hiền thục, rất giỏi trong những công việc nội trợ như làm ruộng, quay xa, thêu thùa, dệt vải, múa xòe… “ đó là một trong vô vàng những điều ấn tượng nhất mà người ta thường nhắc đến khi nói về con gái Thái.

Các cô gái Thái ngay từ khi còn nhỏ đã được các bà, các mẹ dạy cho cách thắt khăn nơi thắt lưng – “xài yêu” để có được thân hình tuyệt đẹp theo tiêu chí: “Eo kíu manh po” – nghĩa là thắt đáy lưng con tò vò, giống như thắt đáy lưng ong của các cô gái miền xuôi.

Còn mái tóc luôn được chăm chút gội bằng các loại lá thơm như hương nhu, sả, bồ kết… và chải chuốt bằng nước vo gạo nếp.

Lại được tắm mình trong không khí trong lành của thiên nhiên hùng vĩ, bởi vậy cô gái Thái nào cũng cao ráo, trắng hồng, mái tóc đen dài mềm mại làm tôn lên vẻ đẹp chân chất, trong sáng đến mức thánh thiện

Nằm bên cạnh con sông Nậm Nhé, những con nước, cối nước, những điệu múa xoè liên tu bất tận và cả những mó nước yên bình kín đáo, nơi những cô gái dân tộc Thái thả mình vào dòng nước thiên nhiên mát lạnh đó chính là bản làng Thái ở Tây Bắc, không khó nhận ra đúng không nào?

Nghe qua thôi là bạn đã biết đối với những dân tộc Thái, nguồn nước đối với họ là một thứ vô cùng thiên liêng được thần linh bạn tặng rồi đúng không, chính về thế mọi hoạch động sinh hoạt luôn luôn gắn liền với dòng nước từ giã gạo, ăn uống, giết mổ và hiển nhiên không thể nào thiếu được cả việc tắm tiên.

Cứ sau mỗi buổi chiều lao động dọc theo con suối Nậm Lay (con suối từ Mường Tùng chảy dọc Mường Lay và thị xã Lai Châu), thường hay bắt gặp các cô gái nghỉ chân bên làn suối mát lành, dòng nước nơi đây như cuốn trôi đi bao nỗi mệt nhọc, làm sạch sẽ tắm thân bụi bặm, trả lại nước da trắng ngần của mẹ, sự vững chai của cha và khuôn mặt mang đậm nét tinh hoa của núi rừng như chung đúc hàng ngàn năm mới có được

Theo kinh nghiệm du lịch Tây Bắc của những người đã đi trước thì các cô gái thường tìm nơi dòng chảy nông hơn, kín đáo, các cô quay mặt vào bờ, ý tứ cởi từng chiếc cúc áo, chiếc váy lúc này được kéo cao che kín khuôn ngực thanh tân, lội xuống nước tới đâu váy được nâng dần lên đến đó cho đến khi dòng nước đủ che kín thân mình, các cô gái khéo léo quấn chặt váy trên đầu như một bông hoa ban, dù bơi lội, đùa nghịch thế nào đi nữa thì chiếc váy vẫn không thể rơi xuống nước được, cứ như thế cô gái dân tộc ngực trần, khỏa mình dưới suối, nô đùa hồn nhiên như thể chỉ có mình cùng với đất trời.

Dòng nước trong vắt chảy nhẹ nhàng chỉ vừa đủ để khiến mặt suối lăn tăn gợn sóng làm tang thêm những ánh mắt tò mò của những chàng trai bản vô tình đi ngang.

Nhưng có lẽ đã thành thông lệ: không có người đàn ông nào dám bước vào thế giới riêng dành cho người con gái Thái cả. Nếu chẳng may, bạn “vô tình” phải lội qua gần chỗ tắm, họ sẽ thả váy xuống dần theo mực nước – cạp váy lửng lên bờ thì lúc này đây trang phục đã gần như được chỉnh chu hoàn toàn.

Lúc này, mái tóc mới được các cô gái quan tâm đến, họ cúi gập người bên suối mà rũ tóc, quay tóc trong làn nước trong lành tinh khiết như pha lê.

Trước đây lúc đi tắm, con gái Thái thường vác theo ống bương nước lá thơm để tráng người – bây giờ đã được thay thế bằng xà phòng thơm.

Mới nghe qua có vẻ như thô và phàm tục lắm , nhưng với những người đã từng ở Tây Bắc, hoặc am hiểu văn hóa Thái thì cảnh con gái Thái tắm tiên là một phần không thể tách rời trong văn hóa Thái và nếu thiếu cảnh trữ tình, nên thơ ấy, suối ngàn Tây Bắc sẽ kém đi vẻ lung linh huyền ảo và quyến rũ. Và thật khó tưởng tượng nổi khi trên các khe nước, suối nguồn mất đi bóng dáng của con gái Thái đi “tắc nặm” (vác nước), “pây áp nậm” (đi tắm suối)? Nếu thế thì khác gì núi rừng Tây Bắc không còn hoa ban.

Không biết có phải từ khi các cô gái Thái khỏa mình trong dòng biếc, những dòng suối già nua trầm mặc chợt nhận ra mình có một trái tim và tâm hồn trẻ trung, để rồi cứ mộng mơ, khao khát một cuộc sống bình dị, yên vui – ước mơ cháy bỏng của bao đời? Để rồi những ai được chiêm ngưỡng vẻ đẹp của suối nguồn Tây Bắc trong một chiều các cô gái Thái tắm tiên, chợt thấy mình trong sáng hơn, thanh cao hơn, như được hòa mình cùng đất và người của Tây Bắc huyền thoại.

Ở một nơi khác: Men theo con đường quốc lộ 32 đi lên Mù Cang Chải đến xã Tú Lệ, nơi nổi tiếng với bức tranh thiên nhiên tạo nên từ những ruộng bậc thang, vùng núi trùng điệp, xôi nếp thơm dẻo cùng tục tắm tiên Tú Lệ của đồng bào dân tộc Thái.

Lữ khách tới đây cũng có thể cùng tắm, các chàng trai cũng được phép tắm chung, được hòa mình vui đùa giữa thiên nhiên, nghỉ ngơi hay thư giãn. Tuy nhiên tuyệt đối phải giữ khoảng cách và không được có những hành vi xấu, nếu không sẽ bị trai bản và chính quyền trừng phạt.

Nơi đây được mẹ thiên nhiên ưu ái tặng cho dòng suối nước nóng quanh năm. Ngay cả khi vào mùa đông nhiệt độ xuống dưới 10 độ thì nhiệt độ của nước vẫn nằm trong khoảng từ 38 đến 40 độ, khói bốc nghi ngút. Ở Tú Lệ có hai bể nước nằm bên cạnh nhau, một bể nước rất nóng và một bể tắm ấm. Tùy sở thích từng người mà chọn bể cho phù hợp.

Nước suối tại Tú Lệ chứa rất nhiều khoáng chất tốt cho cơ thể nhờ đó con người nơi đây thường có làn da trắng hồng tự nhiên.

Không chỉ ở Tây Bắc mà ở nhiều vùng cao khác, cả ở Tây Nguyên: phụ nữ vẫn khỏa trần tắm suối sau buổi lao động cực nhọc trên rẫy. Ở nhiều nơi vào buổi chiều tà, hàng chục sơn nữ bỏ công cụ lao động trên những tảng đá lớn rồi hồn nhiên trút xiêm y như chốn không người.

Các sơn nữ phơi làn da trắng ngần ngồi trên tảng đá, khua chân dưới nước, nói cười rổn rảng, khiến cảnh đại ngàn âm u trở nên đẹp như một câu chuyện cổ tích, đó thực là một bức họa thiên nhiên tuyệt tác. Nhìn từ xa mọi thứ đều mờ ảo trước mắt, chỉ có làn da của các sơn nữ là nổi bật giữa cảnh hoang sơ chập choạng trong bóng chiều tà… khiến dòng suối già nua, trầm mặc cũng trở nên lung linh, huyền ảo. Nếu tình cờ xuất hiện người lạ, các sơn nữ vơ vội quần áo mặc ngay dưới nước hoặc núp sau những tảng đá.

Nhưng….

Đó là chuyện của chục năm trước. Giờ đây, văn minh đã từ “trên trời rơi xuống” tận những bản làng xa tít mù khơi, qua sóng phát thanh, truyền hình, rồi những con đường được mở vào tận bản làng, khiến nhiều phong tục, tập quán của đồng bào mất đi, trong đó, tục tắm suối cũng mai một rất nhanh.

Nên….

Mọi người có thể tìm hiểu phong tục tập quán của các vùng miền, các dân tộc trên khắp lãnh thổ Việt Nam, mà vẫn giữ được những nét độc đáo của vùng miền nhé.

Trần Hữu Tâm – Tophomestay.vn. Nội dung bài viết thuộc bản quyền của TOP Homestay. Mọi sao chép cần ghi rõ nguồn, tên tác giả, cùng với liên kết về nội dung tương ứng tại TOP Homestay. (Hình ảnh tác giả sưu tầm từ Internet)